جایگاه حقوق متهم در قانون آیین دادرسی کیفری جدید - دانلود رایگان
دانلود رایگان جایگاه حقوق متهم در قانون آیین دادرسی کیفری جدید
دانلود رایگان
| جایگاه حقوق متهم در قانون آیین دادرسی کیفری جدیددرآمد جرمموجببروزكشمكشبينمرتكبوجامعهاستونفعجامعهانسانيدرايناستكهبرايجلوگيريازارتكابجرمواصلاحمجرمباسياستجناييخاصدرصددمجازاتمرتكبجرمبرآيند. ناگزيردراينراه،جامعهبرايتحققعدالتكيفريعلاوهبراستفادهازقوانينماهوي،ازقوانينشكلي (آييندادرسيكيفري) استفادهمي نمايد،زيرابرايحفظحقوقفردي،آسايشوآرامشحقوقيشهروندانوتامينامنيتقضايي،قوانينماهويرابايددركنارقوانينشكليبكاربرد. وازاينطريقاشتباهاتقضايي،بهحداقلممكنرساند.[1] قانونگذاردرانشاءقوانينشكلي (آييندادرسيكيفري) هموارهدوهدفعمده،يعنيتاميننظمعموميوتامينمنافعوحقوقمتهمرامدنظرقرارمي دهد. قوانينمزبوربايدطوريوضعشودكههيچبي گناهيگرفتارعقابنگرددوهيچمجرمينتواندازچنگالعدالتفراركند. بدينمنظوربرايحسنجرياندادرسيكيفري،تضمينحقوقمتهم،رعايتحقوقوآزاديفرديوآسايشحقوقشهروندانهرروزنظريه هايجديديدراينرشتهمهمازعلمحقوقپابهمنصهظهورمي گذارد،تادستگاهعدالتدركنارتأميننظمعموميومصالحاجتماعبتواندبي گناهانراازتعقيبومجازاتبرهاند. بردستگاهقضاييهركشورفرضاستدرجهتامنيتوعدالتقضاييورعايتحقوقوآزاديفردي،امكاناتوتضميناتكافيدراختيارشهروندانبهخصوصمتهمانقراردهد. رعايتعدالتوامنيتقضاييدرهركشورباعثتوسعهوپيشرفتاقتصاديوفرهنگي،سياسيوغيرهمي شود،كههمهاينهادرسايهآسايشوآرامشحقوقيشهروندانحاصلمي شود. درجهتتامينعدالتوامنيتقضايي،برقوهقضائيههركشوريواجباستكهبردوعنصرمهماهتمامورزد: اول- رعايتحقدادخواهي؛بدينمعنيكهحكومت،امكاناتوتضميناتيمقررداردتاهرشهرونديدرصورتتضييعحقوقشبتواندآزادانهدريكدادگاهعلني،بي طرفوبيغرضبتواندبهحقوقشدستيابد. دوم- رعايتوحمايتازحقدفاعمتهماست،بدينمعنيهرشخصيكهبادلايلوقراينكافيمورداتهامقرارمي گيرد،بتواندآزادانهوآگاهانهدرمعيتوكيلمدافعودارابودنيكسريحقوقمعينازخويشدفاعكندودرصورتعدماثباتبزهازاتهامتبرئهشود.[2] در آیین دادرسی کیفری جدیدمصوب 1392توجه ویژه ای به حقوق متهم شده و نوآوری هایی نیز در این زمینه صورت گرفته است، درهمانمواداولیهاینقانونچهدرتعریفآییندادرسیکیفریوچهدرتبیینمواردمهمیچوناصلبی طرفیواستقلالمراجعقضایی،اصلقانونیبودندادرسیکیفری،اصلبرائت،لزومتفهیماتهاموآگاهیمتهمازعلتوادلهتعقیب،حقدسترسیبهوکیل،رعایتحقوقشهروندیمندرجدرقانوناحترامبهآزادی هایمشروعوحفظحقوقشهروندیکهدرموادیکتاهفتاینقانونمشاهدهمی شودماشاهدنگاهیمثبتوجدیدبهامردادرسیوتوجهبهحقوقمتهمهستیمکهشایانتوجهاست. ازدیگرنوآوری هایاینقانونتخصصیشدندادسراهابرحسبموضوعاتهاماستکهدرماده ٢٥ پیش بینیشدهودرقوانینقبلیسابقهنداشتهاست. پلیسویژهبرایبازجوییازاطفالونوجواناندرنیرویانتظامیوهمین طوربازجوییاززنانونابالغانتوسطضابطینمخصوصنیزازنکاتجدیدوقابلتوجهاینقانوناست. حقملاقاتباوکیلبرایمتهمبلافاصلهپسازدستگیریمندرجدرماده ٤٨ وحقبرقرارکردنتماسازسویمتهمباخانوادهومطلعکردناعضایآنازوضعیتشازدیگرنوآوری هایقانونجدیدودرراستایتوجهبهحقوقمتهماست. همچنین می توانگفتکهامکانتعلیقتعقیبیاارجاعبهمیانجیگریتوسطدادستانوبادرخواستبازپرسدرجرایمتعزیریدرجاتشش،هفتوهشتنیزدرقانونجدیدآییندادرسیکیفریقابلتوجهاست. تکلیفضابطاندادگستریدرمطلعساختنشاکیازحقدرخواستجبرانخسارتوبهره مندیازخدماتمشاوره ایومعاضدتمندرجدرماده ٣٨ نیزجدیدومثبتاست. تفهیمفوریوکتبیاتهامبهمتهموتشکیلپروندهشخصیتیبرایمتهمدرجرایمسنگیننیزدراینقانونشایانتوجهاست. تاسیسنظارتقضاییمندرجدرماده ٢٤٧ نیزبهاینشکلدرقوانینقبلیسابقهنداشتهاست،پیش بینیجبرانخسارتمتهمبازداشتشدهکهبیگناهی اشمشخصمی شودازمهمترینمواردقانونجدیداستکهدرماده ٢٥٥ بدانتصریحشدهوطبقآنشخصیکهتبرئهمی شودمی تواندخساراتایامبازداشتراازدولتمطالبهکندواینامریاستکهدرقوانینمابی سابقهاست،ضمناینکهشرایطوسازوکارمطالبهاینخساراتنیزدرمواد ٢٥٧ تا ٢٦١ اینقانونتعیینوتبیینشدهاست.به طور کلی در قانون جدید آیین دادرسی کیفری به حقوق شهروندی و حقوق متهم توجه خاص شده است و همین که در هیچ دادگاهی با یک قاضی تصمیم به اعمال مجازات های سنگین گرفته نمی شود خود از موارد رعایت حقوق متهم است. موضوعپژوهشاينجانببررسيعنصردومامنيتوعدالتقضايييعني،حقوقمتهممي باشد. حقوقمتهم،جزءحقوقطبيعي،فطريوذاتيشخصانساناستوويژگيحقوقطبيعييافطريازايناست،كهدرتماماقواممللدنيايمجرياستودرتمامزمينه هاموثرمي باشد. وهمگيموافقمصالحومنافعبشرمي باشد. لذاحقينيستكهدولتمردانبهشهرونداناعطاءكردهباشند. وظيفهدولتمرداناستكهامكاناتوتأميناتلازمرادرجهتحمايتورعايتازآنفراهمنمايدومصوباترابرآناساساستوارنمايند.
همانطوركهدردرآمد آمدهاست،حقوقمتهمجزءطبيعيوذاتينوعبشراستوچيزينيستكهدولتمردانبهمردمواگذاركردهباشندوبتواندازآنانسلبنمايند. لذابرحاكماناستكهتدابيرلازمجهترعايتوحمايتآنفراهمنمايندوامكاناتلازمدراختيارمتهمبگذارد،تابتواننددرصورتبي گناهيازاتهاماتنارواتبرئهشود. حقدفاعمتهميكيازعناصرامنيتقضاييدركنارحقدادخواهياستكهباعثآسايشوآرامشحقوقيشهروندانودرنتيجهموجبپيشرفتجامعهبشريدرزمينهاقتصادي،فرهنگي،سياسيوغيرهميشود.[3] رعايتحقدفاعمتهممستلزمآناستكههيچفرديبدوندلايليكافياحضاروجلبنشود،ودرصورتاحضاروجلببتواندآزادانهوآگاهانهودرفرصتمناسبدردادگاهعلني،بي طرفودرمعيتوكيلمدافعازاتهاميااتهاماتروايانارواازخودشدفاعكند. اينموضعبداناهميتاستكهاعلاميهجهانيحقوقبشر،اعلاميهمنطقه اي،قانوناساسيوقوانينعاديكشوربرآنتاكيدفراواندارندورعايتآندرهركشورينشانگررعايتاصولاخلاقيوسطحفرهنگبالايآنکشورخواهدبود. اينحقمنبعثازحقآزاديبشرواصلطلاييبرائتاستكهبشردرطولساليانمتماديبازحماتفراوانبهآننائلشدهوخونهايبسياريبهپايآنريختهشدهاست. بنابراينرعايتازحقدفاعمتهمعلاوهبراينكهجلواشتباهاتقضاييرامي گيرد،وپايه گذاريكيمحاكمهعادلانه،منصفانهوبي غرضانهخواهدبود. این مسائل ما را برآن داشت تا در زمینه ضرورت رعایت حقوق متهم و جامعه در قانون آیین دادرسی کیفری جدید به تحقیق بپردازیم. از آنجاییکه آیین دادرسی کیفری جدید درصدد است تا بتواند بواسطه ی تدوین قانون، خلاها، نقص ها و ابهام های موجود در قوانین را برطرف نماید این پژوهش می تواند در راستای این هدف مثمر ثمر واقع شود. اهداف تحقیق یکی ازاهداف این تحقیق بیان راهی برای تفسیر و بکارگیری بهتر قوانین در زمینه چگونگی برخورد با متهم و جایگاه آن در جامعه است که در دادسراها و دادگاه های عمومی و همچنین قابل استفاده برای وکلا، اساتید حقوق، سازمان زندان ها و... است از دیگر اهداف اینپژوهش تلاش برای رفع نواقص موجود در برخورد با متهم می باشد. بدین صورت که با حمایت از حقوق و آزادی های متهم و در نهایت تضمین حقوق بزه دیده، می توان در جهت اصلاح هرچه بیشتر قانون گام برداشت. تا جایی که متهم و بزه دیده هردو متحمل کمترین خسارت از طرف قانون شوند. سوالات تحقیق 1- آیا قانون آیین دادرسی کیفری جدید توانسته است حقوق متهم را در فرایند دادرسی با توجه به معیارهای حقوق شهروندی تامین کند ؟ 2- آیا تضمینات لازم برای تحقق حقوق متهم در قانون جدید وجود دارد ؟ فرضیه تحقیق
پیشینه تحقیق 1- غفاری،هدی؛ عباسی کلیمانی،عاطفه (1385)، مروری بر حقوق متهم در نظام حقوقی ایران با رویکرد بر اسناد فرا ملی . 2- عالی پور،حسن(1388)، امنیت ملی و حقوق متهم؛ مطالعه تطبیقی آئین دادرسی در قبال اقدامات تروریستی 3- پرویز محمدنژاد عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جنوب(1385)در مقاله با عنوان حقوق متهم در مرحله ی تعقیب و تحقیقات مقدماتی در نظام کیفری ایران 4- جناب آقای گلدوست جویباری،وآقایافشین عبداللهی(1388) مشترکاً در مقاله تحت عنوان اخذ آخرین دفاع از متهم در حقوق کیفری ایران 5- صالحی،جواد(1388)، سکوت، جلوه ای از حقوق دفاعی متهم در دادرسی عادلانه 6- رضوی،محمد؛خزایی،سید علی(1386) حقوق شهروندی در فرآیند کشف جرم هرکدام از پژوهش های اشاره شده به نوعی به حقوق متهم توجه دارند، در پژوهش نخست به حقوق متهم در نظام حقوقی ایران با رویکردی به اسناد فراملی اشاره دارد در پژوهش دوم به ارتباط بین نظم و امنیت ملی و بین المللی و حقوق متهم اشاره دارد و بیان می دارد که باید بین حفظ نظم و امنیت ملی و بین المللی و حقوق متهم بخصوص در ارتباط با جرائم سازمان یافته (تروریستی) تعادل برقرار باشد، در پژوهش سوم فقط به حقوق متهم در مرحله ی تحقیقات مقدماتی در قانون سابق (آیین دادرسی کیفری78) پرداخته است و همه ی مراحل دادرسی را پوشش نمی دهد، در پژوهش چهارم به یکی از حقوق متهم در طی فرآیند دادرسی (اخذ آخرین دفاع از متهم) در حقوق کیفری ایران اشاره شده، در پژوهش پنجم هم به یکی دیگر از حقوق متهم در فرآیند دادرسی(حق سکوت) اشاره شده است؛ در پژوهش ششم هم به حقوق شهروندی متهم در فرآیند کشف جرم اشاره شده و همه ی مراحل دادرسی را در بر نمی گیرد. لازم به ذکر است هر کدام از پژوهش های اشاره شده به نوعی به متهم و حقوق او در فرآیند دادرسی اشاره ای گذرا دارند و حقوق متهم را به صورت کامل در همه ی مراحل دادرسی را پوشش نمی دهند. اما پژوهش اینجانب به حقوق متهم در تمام مراحل دادرسی کشف و تحقیقات مقدماتی، دادرسی و محاکمه، تجدید نظرخواهی در قانون آیین دادرسی کیفری92 که برخی از این حقوق برگرفته از قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی مصوب 15/02/1383 اشاره دارد و به نوآوری های ایجاد شده توسط قانون گذار در ارتباط با حقوق متهم در طی فرآیند دادرسی پرداخته است. امیدوارم که پژوهش اینجانب در این راستا مفید و مثمر ثمر واقع شود. چارچوب نظری پژوهش پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق توصیفی بشمار می آید، و برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش از شیوه کتابخانه ای استفاده شده، ابزار های جمع آوری اطلاعات نیز کتب، مجلات، سایت های اینترنتی و مقالات بوده. همانطور که تا بدینجا به کرّات اشاره شده هدف این پژوهش بررسی جایگاه حقوق متهم در قانون آیین دادرسی کیفری جدید می باشد با این رویکرد پژوهش حاضر در دو بخش اصلی که هر بخش شامل دو فصل است تدوین و گردآوری شده است .در بخش اول به بررسی تعاریف، مفاهیم و فلسفه موضوع پرداخته ایم که در فصل اول این بخش، به شناخت آیین دادرسی کیفری و اصول حاکم برآن و همچنین انواع سیستم های دادرسی کیفری پرداخته است است. در فصل دوم این بخش نیز به تفصیل به تعاریف متهم، وجوه افتراق آن با مجرم، مظنون ، حقوق متهم و سیر تاریخی آن پرداخته شده است. سعی شده در این بخش از منابع مورد وثوق و قابل تایید توسط اساتید استفاده شود. در بخش دوم به بررسی موضوع تحقیق پرداخته شده که در فصل اول به حقوق متهم در مرحله کشف جرم و همچنین در مرحله تحقیقات مقدماتی اشاره شده است و در فصل دوم حقوق متهم درمراحل دادرسی، محاکمه و تجدید نظرخواهی پرداخته شده است. لازم به ذکر است در بخش دوم سعی شده تمام تفاسیر با رویکرد قانون جدید آیین دادرسی کیفری باشد. در زمینه منابع مورد استفاده در بخش دوم باید اذعان داشت با توجه به موضوع پژوهش که قانون جدید آیین دادرسی می باشد سعی شده از جدیدترین آثار و کتب و مقالاتی که در سال 1392 بعد از تصویب قانون و نیز در سال 1393 به نگارش درآمده است استفاده شود. [1] - آشوری، محمد و دیگران، حقوق بشرومفاهيممساوات،انصافوعدالت،تهران، انتشارات گرایش، چاپ اول، 1383:ص30 [2] - آشوری، محمد، آیين دادرسی کيفری، جلد اول، تهران، انتشارات سمت، چاپ یازدهم،1385:ص 32 [3]- آخوندي، محمود، آیين دادرسيکيفري،جلدچهارم،تهران،انتشاراتوزارتفرهنگ وارشاد اسلامی،چاپ اول، 1387ص12 دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |