تدوين و استانداردسازي بسته آموزش بومي مهارت‌هاي - دانلود رایگان
دانلود رایگان اين پژوهش به منظور تدوين و استانداردسازي بسته بومي آموزشي مهارت‌هاي ارتباطي والد کودک براي کودکان پيش‌دبستاني بر مبناي آسيب‌شناسي تعاملي انجام شد.
دانلود رایگان
| تدوين و استانداردسازي بسته آموزش بومي مهارت‌هاي ارتباطي والد کودک بر مبناي آسيب‌شناسي تعاملي در کودکان پيش‌دبستاني شهر يزدچکيده اين پژوهش به منظور تدوين و استانداردسازي بسته بومي آموزشي مهارت هاي ارتباطي والد کودک براي کودکان پيش دبستاني بر مبناي آسيب شناسي تعاملي انجام شد. روش پژوهش در بخش اول کيفي بود که در اين بخش ابتدا متون نظري و پژوهشي مرتبط با عنوان تحقيق مورد بررسي قرار گرفت. سپس با استفاده از مصاحبه نيمه ساختاريافته بر روي يک نمونه ي 40 نفري (شامل مادر و پدر) که به صورت روش نمونه گيري در دسترس انتخاب شدند، مهم ترين آسيب هاي تعاملي والدين با کودک استخراج گرديد. در بخش دوم که به روش توصيفي مقطعي انجام گرديد. پرسشنامه محقق ساخته ي آسيب شناسي تعاملي بر روي نمونه 312 نفري (شامل 122 پدر و 190 مادر) که به روش نمونه گيري خوشه اي انتخاب شده بودند، اجرا گرديد. داده هاي حاصل از اجراي پرسشنامه ها با محاسبه ي فراواني، ميانگين، انحراف استاندارد، آزمون t مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و نتايج نشان داد که آسيب هاي تعاملي موجود در مادران آسيب در سبک هاي فرزندپروري، مهارت هاي ارتباطي، ناآگاهي از هنجارهاي رشد کودک و اختلافات زناشويي و در گروه پدران آسيب در سبک هاي فرزندپروري، مهارت هاي ارتباطي، اختلافات زناشويي و عدم آشنايي از هنجارهاي رشدي با اختصاص بيشترين ميانگين به ترتيب اولويت اول تا چهارم را به خود اختصاص دادند. همچنين نتايج پژوهش حاکي از آن بود که در خصوص آسيب هاي تعاملي، در تمام عامل هاي به جزء آسيب عدم مهارت هاي ارتباطي تفاوت معناداري بين مادر و پدر وجود دارد به اين معنا است که آسيب هاي تعاملي در پدران بالاتر از مادران بود. در راستاي هدف با توجه به نتايج پژوهش بسته آموزشي مهارت هاي ارتباطي تدوين گرديد و در مرحله پاياني بسته آموزشي توسط 5 متخصص مورد مطالعه قرار گرفت و استاندارد گرديد. نتايج پژوهش در گسترش متون نظري در حيطه خانواده و کودک کاربرد دارد و همچنين مهارت ها را مي توان در مراکز آموزشي درماني، مهد کودک و کارگاه هاي آموزش والدين استفاده کرد. واژگان کليدي: بسته آموزشي، استانداردسازي، آسيب شناسي تعاملي، مهارت هاي ارتباطي، کودک پيش دبستان فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول: كليات پژوهش فصل دوم: پيشينه پژوهش عنوان صفحه عنوان صفحه عنوان صفحه فصل سوم: روش پژوهش عنوان صفحه فصل چهارم: يافته هاي پژوهش فصل پنجم: بحث و نتيجه گيري فهرست شكل ها عنوان صفحه فهرست جدول ها عنوان صفحه فصل اول کليات پژوهش 1-1- مقدمه خانواده مهم ترين و اصلي ترين نهاد تربيتي جامعه است، استحكام خانواده و روابط آن منجر به شكل گيري سلامت رواني مطلوب تر براي افراد خانواده در ورود به جامعه بزرگ تر مي شود. هر گونه معضل و مشكلي كه استحكام خانواده را خدشه دار نمايد، سلامت جامعه را نيز تحت الشعاع قرار مي دهد (بيرجندي، 1375).خانواده سالم، خانواده اي است كه ميان اعضاي آن به ويژه والدين و فرزندان رابطه درستي حاكم باشد. براي رسيدن به رابطه انساني سالم، اصول و شيوه هايي وجود دارد كه والدين بايد دانايي و مهارت لازم را داشته باشند تا بتوانند با اين اصول پيوند روحي و فكري با اعضاي خانواده برقرار نموده و نقش تربيتي خود را اعمال نمايند (امير حسيني، 1390).براي کودک در سال هاي اوليه تنها روابط موجود رابطه با والدينش مي باشد او بيشترين اوقات خود را در خانواده به ويژه در کنار مادر مي گذراند و بهترين و مؤثرترين نتايج را در سلامت و بهداشت رواني او خواهد داشت، بنابراين موثر بودن والدين (به ويژه مادر) يکي از پر اهميت ترين وظايف زندگي او به شمار مي آيد (کرنبرک[1]، 1976، به نقل از گلادينك[2]، ترجمه بهاري، 1382).کودک براي رشد و تحول و آينده اي کارآمد نياز به فراهم شدن محيطي مساعد دارد، محيطي که کليد اصلي آن مراقبت والدين است، مراقبت يعني درک کردن، شناختن، دوست داشتن، پذيرفتن، تأمين نيازهاي – تغذيه اي، پوشاک و بهداشت و هر آنچه براي سلامت جسمي و رواني کودک لازم است از جمله مراقبت براي رشد و تکامل کودکان، آموزش خوداتکايي و داشتن زندگي مستقل درآينده لازم است (شيخ ساماني، 1385).بهترين ملاک و معياري که بر اساس آن مي توان تربيت را ارزيابي کرد، همان شبکه ارتباطي اعضاي خانواده با يکديگر است. به همين اعتبار، خانواده را امروزه به سيستم ارتباطي تعريف مي کنند که سلامت جامعه، بازتابي از سلامتي سيستم ارتباطي خانواده است (فرهاديان، 1390).يکي از نيازهاي اساسي والدين در امر تربيت و پرورش کودکان، برقراري ارتباط سالم با آن هاست. ارتباط صحيح بين پدر و مادر و روابط سالم آنان با کودکان اولين و مهم ترين زمينه رشد کودکان است (ماياايوانا[3]، 1978، ترجمه مدبرنيا، 1375). 1-2- بيان مسئله فرايند ارتباط در خانواده، يکي از زمينه هاي مورد علاقه مشاوران در خانواده درماني است. ارتباط فرايندي است که از طريق آن پيام ها صرف نظر از ماهيت وسيله اي که به کار برده مي شود، از فردي به فرد ديگر انتقال پيدا مي کند و به اين ترتيب کنش متقابل امکان پذير مي شود مهارت ها و توانايي هاي کودکان در سال هاي اوليه بيش از سال هاي بعدي و نوجواني دست خوش تغيير مي شود مخصوصاً در دوره پيش از مدرسه تغييرات چشم گيري در تکامل فيزيکي، شناختي و احساسي کودک روي مي دهد به اين ترتيب اين مدت براي والدين دوران استرس زاي تغيير و تطبيق است (محسني، 1379). طبق نظر مينوچين[4] (1974) خانواده رحمي است که فرد در آن شکل مي گيرد و رشد مي کنند. حوزه اي است که نيرومندترين ارتباطات عاطفي در آن شکل مي گيرد و زمينه اي است که در آن زندگي فرد نمايش داده مي شود و فرد در آن اولين تجارب خود را در ارتباط با روابط بين فردي تجربه مي کنند. (ماسن[5]، ترجمه پاسايي، 1370) در سنين اوليه زندگي، کودک تقليد پذيري قوي دارد حرکات و رفتار اطرافيان در ضمير او حک شده و شخصيت کودک تکوين مي يابد، پدر و مادر اولين کساني هستند که کودک از آن ها تقليد مي کند (عريضي، 1382). شكل گيري اين رابطه از زمان قبل از تولد يعني زماني كه والدين نقش والد را مي پذيرند آغاز شده و تحت تأثير عوامل متعددي است. از جمله اين عوامل مي توان به وضعيت سلامت رواني والدين، عوامل فرهنگي اجتماعي، خواسته يا ناخواسته بودن كودك اشاره نمود (محمودي قرايي، 1390). والانس[6]، کامينگز[7] و هامفريز[8] (1998) مي گويند قابليت ارتباطي مختل، موجب افت مهارت هاي اجتماعي شده و اين افت متقابلاً به بيروني يا دروني شدن نشانه ي شناختي منجر مي شود (دانگل[9]، ترجمه توزندجاني، 1377). والدين مي بايست افزون بر دانستن اصول، از شيوه ها و راهکارهاي مناسبي که در مقاطع سني مختلف وجود دارد، آگاهي داشته باشند. دوران خردسالي ارتباط هاي ويژه اي را مي طلبد زبان مهم ترين عامل ارتباط انساني است و کلام ساده ترين و کاربردي ترين وسيله تبادل و تفاهم انسان ها به شمار مي رود. کلمات، اهداف و نيت ها را آشکار مي کند والدين بايد ارتباط مناسب و صميمي با هم برقرار کنند. در غير اين صورت، ابتدا موجب خدشه دار شدن شخصيت خود و ايجاد رنجش عاطفي، تعارض و اختلاف با هم خواهند شد. تشديد اين عوامل، بحران را به ارتباط با کودک هم خواهد برد و اين ناهنجاري به صورت رفتارهاي نابهنجار در محيط خانه و مهد کودک ظاهر مي گردد (امير حسيني، 1390). يک موضوع مورد توافق عام در بين پژوهندگان رشد کودک و آسيب شناسان رواني رشد اين است که رشد کودکان تحت تأثير دامنه اي از عوامل است که وراي رابطه ي والد – فرزند است. كيفيت رابطه والد كودك اهميت زيادي در رشد و تكامل دوران كودكي دارد. به طوري كه ناايمني اين رابطه مي تواند سلامت رواني كودك را به خطر اندازد (محمودي قرايي، 1390). مطالعات نشان داده است که رابطه والد- فرزند يک عامل حياتي براي سازگاري روان شناختي فرزندان است وقتي از رابطه والد- فرزند بحث مي شود، بسياري از مواقع تعريف رابطه والد- فرزند به روشني ساختاربندي نشده است، و عناصر و جنبه هاي رابطه والد- فرزند به خوبي تعريف نشده است. هنگام بحث کردن رابطه والد- فرزند، اصطلاحاتي مانند سلامتي يا دلبستگي/ پيوند به کار برده مي شود. مطالعات تجربي کيفيت روابط والد- فرزند را اين گونه تعريف کرده اند: احساس باز بودن ميان والدين و فرزندان، درجه باز بودن، ميزان ارتباط و بحث مشکل و تعارض درک شده ميان والدين و بچه ها احساس طرد شدن به وسيله والدين، دشمني/ پرخاشگري ميان والدين و بچه ها، رضايت در رابطه ميان والدين و فرزندان. به طور کلي خوشحالي و خوشبختي در رابطه ميان والدين و فرزندان درجه عاطفه نشان داده شده به وسيله والدين و زمان صرف شده با والدين و شيوه هاي والديني که اغلب به کار برده مي شود (لي[10]، 2007). بلسکي[11] (1984) به سه عامل موثر در آسيب شناسي رابطه والد -کودک اشاره مي کند: 1-خصوصيات والدين شامل سوابق ژنتيکي و محيطي و منابع و امکانات روان شناختي آن ها 2-خصوصيات کودک، به ويژه نيم رخ خلق و خوي او 3-چهارچوب محيطي رابطه والد – کودک شامل استرس ها و حمايت ها. بلسکي، کمپبل[12]، کوهن و موري[13] مي گويند تعامل اين سه عامل موثر، پدر و مادري کردن و ارتباط والد فرزندي را تعيين مي کند؛ و همچنين رابطه زناشويي بر آرامش رواني والدين و در نتيجه بر مهارت هاي پدر و مادري کردن تأثير مي گذارد (شردور و گوردون، ترجمه فيروز بخت، 1389). يكي ديگر از مسايلي كه بر رابطه والد كودك مؤثر است شيوه ي فرزندپروري والدين است. چنانچه والدين از شيوه فرزندپروري مناسبي استفاده نمايند ارتباط مثبتي نيز مي توانند با كودكان خود برقرار نمايند. اساس فرزندپروري بر ايجاد محيط امن و مورد علاقه، يادگيري مثبت، انضباط قاطعانه و انتظارات واقع بينانه است. به اين معني كه والدين اوقات خاصي را براي تعامل با فرزند خود در نظر بگيرند و در اين اوقات فعاليتي را پايه ريزي نمايند كه از حداكثر كيفيت برخوردار باشد به نحوي كه والد و كودك هردو از اين تعامل لذت ببرند (ملک پور، 1385) مسايل و آسيب هاي دوران پيش دبستاني تعاملي از ويژگي هاي کودک (مزاج دشوار، واکنشي بودن به ميزان بالا، عواطف منفي زياد، توان محدود در تعديل برانگيختگي و عواطف منفي، دلبستگي ناايمن، رشد شناختي تأخيري، نقص در مهارت هاي اجتماعي) رفتار مراقبتي (غير حساس نا پاسخگو بودن مراقب، در دسترس نبودن، فقدان صميميت و گرمي، انعطاف ناپذيري، تنبيه سخت، راهبردهاي کنترلي بيش از حد اهمال کارانه، انتظارات رشدي نامناسب، راهبردهاي کنترلي خشن و انعطاف ناپذير) و عامل ترکيب تعاملي خانواده که شامل (مسايل خانواده تک والدي، اختلافات زناشويي، اختلال روان شناختي والدين، ناهماهنگي والدين در تربيت فرزند) و همچنين بافت محيطي /اجتماعي خانواده (پايين بودن تحصيلات، بيکاري، محدوديت مالي، کمبود حمايت اجتماعي، حمايت ناکافي از طرف موسسه ها تسهيلات ناکافي براي مراقبت، فشار رواني خانواده، وضع نامساعد) مي باشد (کمبل، ترجمه صيادلو، 1387). متخصصان براي پيشگيري از مشکلات شايع دوران کودکي يا پيشگيري از تشديد آن ها سعي کرده اند والدين را با رشد کودک و فنون مديريت رفتار آشنا کنند. البته تربيت والدين و آموزش والدين فرق دارند: تربيت والدين روي پيش گيري از ايجاد رفتار ناکارآمد در کودک متمرکز است و آموزش والدين روي رفع اختلالات جدي کودکان بنابراين تربيت نوعي پيشگيري همگاني است و آموزش والدين، يک نوع پيشگيري گزينشي و نشان شده ولي در هر دو نوع برنامه از فنون اطلاع رساني، تعليم اصول يادگيري و رفتاري پرورش مهارت هاي پدر و مادري کردن و مهارت هاي ارتباطي و پرورش مهارت هاي حل مسئله استفاده مي شود. (شرودو و گوردون[14]، ترجمه فيروزبخت، 1389). اين پژوهش درصدد است تا آن بخش از آسيب هايي را که در تعامل والد با کودک وجود دارد را شناسايي کند چه بسا اساس بسياري از اين آسيب ها عدم آگاهي والدين به اصول و روش هاي موثر در برقراري ارتباط با کودک مي باشد به همين سبب بر اساس آسيب هاي موجود در ارتباط والد -کودک بسته آموزشي مهارت هاي ارتباطي براي والدين تدوين گردد و در طي يکسري جلسات مهارت هاي ارتباطي مناسب را براي رفع آسيب هاي مربوطه بيان نموديم. 1-3- اهميت و ارزش تحقيق از نظر روانشناسي کودک، سال هاي پيش از دبستان يکي از مهم ترين دوره هاي رشد است چون بسياري از قابليت هاي کودک در همين دوران پي ريزي مي شود، مهارت ها و توانايي هاي کودکان در سال هاي اوليه بيش از سال هاي بعدي و نوجواني دست خوش تغيير مي شود، محيط خانه در طي اين سال ها اهميت بسياري دارد زيرا بسياري از کودکان تجربه آموزشي ديگري غير از محيط خانه ندارد و اگر خانواده از نظر ارتباطي سالم باشد در سلامت فرزندان، سپس سلامت جامعه، نقش مهمي دارند اين نتايج نشان مي دهد که اثر خانواده بر کودک از تمام نيروهايي كه تا به حال شناخته شده بيشتر است، بر اساس تعاملات ارتباطي سازنده يا مخرب خانواده با فرزندان، رفتارهاي سالم يا ناسالم در كودكان شكل مي گيرد. از سوي ديگر اهميت سنين قبل از دبستان، مورد تأکيد و توجه بسياري از نظريه پردازان و روان شناسان رشد کودک واقع شده است. آن ها بر اين باورند که کودک قبل از پنج سالگي به 80 درصد رشد نهايي خود مي رسد و هوش، استعداد، مهارت، خلق و خو و شخصيت وي در اين دوران شکل مي گيرد. گزل[15]معتقد است کودکان از سنين 5 تا 6 سالگي نسخه کوچک فردي هستند که در آينده خواهند بود. به عبارت ديگر، گزل بيشترين تأکيد را بر اهميت دوران پيش دبستاني دارد و سهم حياتي اين دوره را در شکل گيري شخصيت کودک گوشزد مي کند. چرا که پايه هاي راستين شخصيت، در سنين پيش دبستاني استوار مي شود. مطالعات زيادي نشان مي دهد که کاربست هاي استثماري يا اهمالکارانه والدين مي تواند عواقب بلند مدتي را در پي داشته باشد، اگر والدين با اصول و روش هاي ارتباطي با کودک آشنا باشد و آن ها را به کار بندد، در دوره نوجواني با مشکلات کمتري روبرو خواهد شد، مي توان دريافت که آموزش والدين و آشنا ساختن آن ها با روش هاي صحيح ارتباطي تا چه اندازه در تأمين سعادت فردي و اجتماعي افراد جامعه موثر است نظر به اهميت روز افزون مهارت هاي ارتباطي و بررسي رابطه والد- کودک در مطالعات امروزي، يک ابزار پايا و روا در سنجش مهارت هاي ارتباطي والد کودک و روان درماني براي مشاوران، پژوهشگران و دانشجوياني که نيازمند به کارگيري ابزاري مناسب در مورد بررسي مهارت هاي ارتباطي هستند، کمک مي نمايد. پژوهش حاضر درصدد است تا در حيطه ي آسيب شناسي خانواده، چشم انداز روشن تري را از مشکلاتي که والدين در طي سال هاي پيش از دبستان، تحت عنوان آسيب هاي تعاملي، در ارتباط با کودکشان پيدا مي کنند و در اختيار متخصصين اين حوزه قرار دهد. اين پژوهش بر آن است تا ضمن توجه به زيربناي تئوري موجود در خصوص موضوع تحقيق، آسيب هاي تعاملي موجود را در نمونهاي برگرفته شده از يک جامعه ي ايراني شناسايي کند و راهبردهاي مقابله اي را در قالب بسته ي آموزشي به گونه اي تدوين نمايد که پاسخگوي نيازهاي اين جامعه بوده و بدين وسيله خلأ پژوهشي موجود را که همانا نبود پژوهش ها و منابع علمي مدون و معتبر، در خصوص ارتباط والد- کودک مي باشد، تا حدي برطرف نمايد. همچنين نتايج اين پژوهش مي تواند در گسترش متون نظري در حوزه ي آسيب شناسي خانواده و فرزندپروي، آسيب شناسي ارتباط، مشاوره ي کودک و مهارت هاي ارتباطي در خانواده مورد استفاده قرار گيرد. 1-4- کاربرد نتايج تحقيق سلامت روان کودکان بخشي از سلامت و رفاه عمومي جامعه است، هر اقدام جدي براي بهبود بهداشت روان کودکان مستلزم ارزيابي کيفيت رابطه والد- کودک است. وجود برنامه ي آموزشي شامل مهارت هاي ارتباطي که منجر به بالا بردن آگاهي ها والدين در ارتباط با فرزندشان باشد، گامي موثر در گسترش بهداشت رواني والدين، افزايش تعامل مثبت والدين با کودکان، کاهش سوء رفتار با کودکان، تغييرات مثبت در درک و رفتار والدين از والد بودنشان، کاهش افسردگي و استرس مادران، افزايش رضايت والدين و کاهش تعارض والدين در مورد روش تربيت کودکان است و مداخله آموزشي، مي تواند با ايجاد حس صلاحيت و افزايش سطح حرمت خود، ايفاي صحيح نقش والديني و والدگري را ارتقا بخشد و همچنين منجر به تقويت ارتباط والد- کودک شده و مستحکم تر شدن روابط آن ها مي گردد، و نتايج اين پژوهش را مي توان در مراکز آموزشي، درماني، مهد کودک و کارگاه هاي آموزش والدين استفاده کرد. 1-5- اهداف تحقيق 1-5-1- هدف کلي تدوين و استانداردسازي بسته آموزشي مهارت هاي ارتباطي والد- کودک در مقطع پيش دبستاني 1-5-2- اهداف فرعي تعيين کيفي آسيب هاي تعاملي مادر -کودک تعيين کيفي آسيب هاي تعاملي پدر -کودک تعيين کمي آسيب هاي تعاملي والد-کودک تعيين کمي آسيب هاي تعاملي مادر - کودک تعيين کمي آسيب هاي تعاملي پدر –کودک تعيين شدن آسيب هاي تعاملي والد-کودک تعيين شدت آسيب هاي تعاملي مادر- کودک تعيين شدت آسيب هاي تعاملي پدر- کودک تعيين ميزان تفاوت آسيب هاي تعاملي مادر- کودک با آسيب تعاملي پدر- کودک تدوين بسته آموزشي در خصوص مهارت هاي ارتباطي والد –کودک استاندارد سازي بسته آموزشي در خصوص مهارت هاي ارتباطي والد- کودک 1-6- سوال هاي پژوهش
1-7-1- تعاريف مفهومي 1-7-1-1- آسيب شناسي تعاملي بررسي آسيب هايي که در تعاملات افراد و فعاليت هاي بين فردي که در آن يک شخص بر شخص ديگر اثر مي گذارد (تبريزي و همکاران، 1385، صفحه 196) - رخ مي دهد. 1-7-1-2- مهارت هاي ارتباطي مهارت هاي ارتباطي به رفتارهايي اطلاق مي شود که به فرد کمک مي کند عواطف و نيازمندي هاي خود را به درستي بيان کند و به اهداف بين فردي دست يابد (ميرزايي و همکاران، 1389، صفحه 90). 1-7-1-3- رابطه والد-کودک رابطه والد کودک شامل ترکيبي از رفتارها، احساسات و انتظارات که منحصر به والدين و کودک مي باشد و در تمامي مراحل رشد فراگير مي باشد (برک، 2001، صفحه 366). 1-7-1-4- استاندارد سازي استاندارد معيار ملاک و نرمي است که به منظور مقايسه و محک زدن چيزي، فعاليت يا امري به کار برده مي شود (حسيني نسب، 1375، صفحه 45). به عمل مقايسه با استانداردها، معيار يابي، همگون سازي، و طبقه بندي، استانداردسازي گويند. استانداردسازي در واقع يک شکل از سازماندهي است (برانسون و همکاران، 2012، صفحه 615). [1] Krenberg [2] Glading [3] Maya Ivana [4]Minochin [5] Masen [6]Valance [7] Cumming [8] Hamphries [9] Dangle [10] Lee [11]Belsky [12] Campbell [13] Cohn & Moore [14] Shrvdu & Gordon [15] Gazel دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |